Tăng trưởng giảm làm gia tăng nợ xấu. “Cục máu đông” này lại gây tắc nghẽn tín dụng khiến tăng trưởng tiếp tục suy yếu. Theo Ủy ban kinh tế của Quốc hội, vòng luẩn quẩn này đang là nguy cơ lớn với kinh tế Việt Nam.
Ngày 7/3, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội vừa công bố báo cáo đánh giá về triển vọng kinh tế vĩ mô Việt Nam năm 2013 và những khuyến nghị chính sách cho giai đoạn trung hạn 2013-2015.
Nhìn nhận lại cả năm 2012, báo cáo cho rằng trong khi việc cung ứng tiền cho nền kinh tế dồi dào thì quá trình cung ứng tín dụng lại bị tắc nghẽn. Tổng phương tiện thanh toán năm 2012 tăng trưởng 22,4% nhưng tín dụng lại tăng trưởng 8,91% – thấp hơn nhiều so với mục tiêu. Nguyên nhân chính vẫn là câu chuyện nợ xấu khiến dòng tín dụng “bị kẹt” cho dù thanh khoản của hệ thống năm 2012 khá dồi dào.
Theo phân tích của Ủy ban Kinh tế, tăng trưởng suy giảm có tác động làm gia tăng nợ xấu và đến lượt mình, nợ xấu gia tăng sẽ làm tắc nghẽn dòng tín dụng nuôi dưỡng nền kinh tế thực. Qua đó sẽ có tác động làm tăng trưởng tiếp tục suy giảm. “Tốc độ tăng trưởng 5,03% năm 2012 – mức thấp nhất trong vòng hơn một thập niên – đã phần nào cho thấy kinh tế Việt Nam có nguy cơ rơi vào vòng luẩn quẩn này nếu không nhanh chóng giải quyết vấn đề nợ xấu”, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cảnh báo.
Qua phân tích số liệu, Ủy ban Kinh tế thấy có sự suy giảm nhất định của tăng trưởng kinh tế tiềm năng giai đoạn 2008-2012, tạo nên ràng buộc ngày càng chặt chẽ hơn đối với khả năng đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế. Như vậy, nếu muốn tăng trưởng cao hơn mức tiềm năng thì cái giá phải trả sẽ cao hơn, hay nói một cách khác là chi phí đánh đổi giữa tăng trưởng kinh tế và lạm phát của Việt Nam có xu hướng gia tăng trong giai đoạn 2008-2012.
Nền kinh tế Việt Nam đang ở trong quá trình điều chỉnh theo hướng thoái nợ sau một giai đoạn tăng trưởng quá nóng, có những năm, tín dụng nền kinh tế tăng trưởng tới trên 30%. Do đó, theo đánh giá của các tác giả báo cáo này, những lĩnh vực “nóng” nhất và sử dụng vay nợ nhiều nhất – trong đó đặc biệt là bất động sản – phải điều chỉnh mạnh nhất để có thể đưa nền kinh tế trở về quỹ đạo cân bằng và bền vững.
“Mục tiêu kép” được Quốc hội thông qua cho năm 2013 là kiềm chế lạm phát khoảng 8%, tăng trưởng GDP khoảng 5,5%. Tuy nhiên, Ủy ban này cho rằng lạm phát 8% là một mục tiêu “khá tham vọng”. Ủy ban Kinh tế của Quốc hội lo ngại, rủi ro lớn nhất chính là nguy cơ tăng giá còn tiềm ẩn và có liên quan đến một số chính sách như điều chỉnh lương tối thiểu, giá điện, dịch vụ giáo dục và y tế tăng. Do đó, tăng cung tiền cũng như phương thức phân bổ tín dụng có hiệu quả là một trong những khuyến nghị về chính sách tiền tệ được đưa ra, trong đó có việc tiếp tục mua vào ngoại tệ. “Đây là biện pháp tăng cung ứng tiền cho nền kinh tế lành mạnh nhất và khả thi khi lạm phát thấp và tỷ giá ổn định”, các tác giả lý giải.
Về chính sách tài khóa, Ủy ban này khuyến nghị tiếp tục giảm thuế và phí để tạo điều kiện cho khu vực tư nhân tăng tiết kiệm, góp phần cho sự phát triển nền kinh tế một cách bền vững trong trung và dài hạn. Trong đó, việc xem xét hoãn và tiến đến miễn giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) cũng nên được tính đến, nhất là với các mặt hàng có mức độ tồn kho lớn và có tỷ lệ sản xuất nội địa cao. “Tuy nhiên giải pháp này cần tính toán kỹ để chọn chính xác danh mục các mặt hàng và mức độ miễn, giảm thuế VAT phù hợp, để tránh ‘rò rỉ’ ra hàng ngoại nhập, hay ‘kích cầu hộ nước ngoài”, Ủy ban Kinh tế lưu ý.
Để giải quyết nợ xấu, theo Ủy ban này, nên tập trung ưu tiên dọn dẹp nợ ở các ngành có đặc thù và chiếm tỷ trọng lớn như thủy sản, bất động sản và lĩnh vực năng lượng. “Tiếp tục yêu cầu các ngân hàng thương mại trích lập quỹ dự phòng rủi ro đầy đủ, để tránh trường hợp ‘lãi giả lỗ thật’ và giảm tỷ lệ nợ xấu một cách bền vững. Giám sát chặt chẽ việc sở hữu chéo”, Ủy ban Kinh tế đưa ra khuyến nghị trong trung hạn từ năm 2013 đến năm 2015.
